شقایق هاشمی شکفته*

هنر اجرا یا همان پرفورمنس آرت کودکان به اجراهای نمایشی گفته می‌شود که برای کودکان طراحی و اجرا می‌شود.این اجراها اصولا تلفیقی از هنرهای تجسمی، نمایشی، موسیقی و حرکت است.اجرای قصه ها همیشه دلنشین و جذاب برای همه رده های سنی و علی الخصوص کودکان بوده است. اجرای قصه هایی که با موسیقی – گفتگو- بیان-بازی و حرکت- تصویر سازی و نمایش همراه باشد باعث می‌شود نگرش و بینش کودکان به مسایل و اتفاقاتی که با آن مواجه می‌شوند تغییر کند و این تاثیر مثبت را در روند تعامل محیطی با سایرین و رشد خلاقیت و حتی انتخاب های روزمره شان مشاهده می‌کنیم.

هنرهای نمایشی یک شیوه بسیار مهم و موثر برای انتقال مفاهیم و علی الخصوص مفاهیم انتزاعی به کودکان بصورت غیر مستقیم است.روش های آموزشی غیر مستقیم باعث می‌شود تا کودکان ناسازگار مقاومت کمتری در پذیرش داشته باشند و البته که نمیتوانیم جذابیت این شیوه را برای جلب همکاری کودکان نادیده بگیریم.

به‌کارگیری حواس پنج‌گانه و افزایش درک ، تقویت و پرورش توانمندی ذهنی ، افزایش قوه تخیل و تجربه را در اجراهای گروهی کودکان خواهیم داشت که همه این موارد باعث تقویت هوش حرکتی- موسیقایی- کلامی- تصویری -میان فردی … خواهد شد.

نکته مهم دیگری که مورد توجه قرار می‌گیرد ، مشارکت کودکان در روند اجراست. هنر اجرا و نمایش یک فرآیند کاملا زنده است. حیات و زندگی در این شیوه جاری است.در این شیوه تعامل بین کودکان( اجرا کنندگان ) و بینندگان شکل می‌گیرد . و چه زیباست که محدودیت زمانی و مکانی در این شیوه نداریم و همیشه می‌تواند قابل اجرا باشد.

هنرهای نمایشی باعث افزایش چابکی و انعطاف پذیری – افزایش اعتماد به نفس- افزایش مهارت حل مساله- آموزش کار گروهی – توسعه خلاقیت… می‌شود و همه ی این موارد باعث می‌شود تا هنردرمانگران فعال در حوزه کودک بیش از پیش به اجرای هنری و نمایشی توجه کنند. با توجه به فرهنگ غنی ایران و قومیت های مختلف، با استفاده از آیین های سنتی و قومی می‌توان خون تازه ای به هنرهای نمایشی کودکان تزریق کرد تا علاوه بر ایجاد جذابیت بیشتر ، بتوانیم آموزه های اخلاقی مورد نظر و هنجارهای اجتماعی و فرهنگی را بهتر به کودکان آموزش دهیم.

استفاده از اجراهای از پیش نوشته شده یا تصادفی و فی البداهه، کاملا هماهنگ یا آزاد و تصادفی ، اجراهای با حضور تماشاچی و بدون تماشاگر ، می‌تواند به رشد خلاقیت و تاب آوری کودکان کمک کنند و البته انتخاب بجا و مناسب هر کدام از این موارد به تجربه تسهیلگر بستگی دارد.

برخی افراد در برابر مشکلات به سرعت در هم میشکنند و آسیب پذیر هستند و برخی آرام و منطقی. به افرادی که توانایی عبور از مشکلات و ادامه دادن زندگی را دارند و در برابر مشکلات زندگی انعطاف پذیر هستند افراد تاب آور میگویند . و ما میتوانیم با روش‌های مناسب کودکانی تاب آور تربیت کنیم تا در آینده بتوانند با فراز و نشیب روزگار بهتر برخورد کنند و مدیریت سالم تری داشته باشند . کودکان تاب آور بهتر می‌توانند استرس های زندگی را مدیریت کنند.

والدین نمیتوانند جلوی تمام اتفاقات بدی را که قرار است کودکانشان با آنها مواجه شوند را بگیرند . مداخله والدین در حل مشکلات کودک ، باعث میشود فرصت یادگیری و مقابله با شرایط دشوار را از کودک بگیریم.

هنر اجرا و نمایش این امکان را به ما می‌دهد تا مهارت تاب آوری را به کودکانمان هدیه دهیم. استقلال – مسولیت پذیری و مهارت حل مساله به رشد تاب آوری کودکان کمک می‌کند و البته در این مسیر کودک متوجه می‌شود که شکست خوردن پایان همه چیز نخواهد بود.

شخصیت پردازی برای کودکان بسیار مفید است و با نمایش و اجرا می توانند شخصیت های مختلف را درون خود بسازند. اجرای نمایش باعث می‌شود تا کودک تصور کند فرد دیگری است و این اتفاق ساختار مغزی او را قدرتمند تر می‌کند.

کودکان به واسطه نمایش درباره زندگی – اعمال و نتیجه رفتارشان- سنت ها و باورها – خودشان و دیگران بسیار می آموزند و به همین دلیل است که میگویند تاتر نمایشی از زندگی است.

کودکان با بیان احساسات از طریق بازی – تجربه لحظات خوش- ارتباطات اجتماعی و مشارکت- تجربه استقلال – خودباوری – منطقی بودن و پشتکار به تقویت تاب آوری دست می یابند و همه این موارد با هنر اجرا قابل دستیابی است. کودکان با همسالانشان بده بستان کلامی و عاطفی دارند و می‌توانند با ابزارها و فضایی که در اختیارشان گذاشته می‌شود داستان هایشان را بسازند و اینگونه توسعه دایره واژگان – افزایش مهارت زبان و افزایش مهارت قصه گویی را در کودکان شاهد خواهیم بود.

و در نهایت باید بگوییم که هنرهای نمایشی و تاب آوری دست به دست هم داده اند تا کودکان مان پذیرش را یاد بگیرند… وقتی همدیگر را بپذیریم و قبول کنیم ، بهتر و زیباتر میتوانیم در کنار هم روزگار را سپری کنیم.

*کارشناس ارشد روانشناسی و هنر درمانگر