رشت به واسطه‌ی تاریخ  و فرهنگ دور و درازش، خانه‌های تاریخی بسیاری در محلات قدیمی خود جای داده است، خانه‌هایی که هر کدام داستانی دارند. خانه‌ی تاریخی نصرت اعظم سمیعی در محله‌ی قدیمی ساغریسازان رشت یکی از همان خانه‌های  تاریخی است که قرار است به زودی به خانه‌ی هنرمندان صنایع دستی استان گیلان تبدیل شود. خانه‌ی تاریخی نصرت اعظم سمیعی در انتهای محله‌ی ساغریسازان، روبه‌روی مسجد قدیمی گلدسته و نزدیک خانه‌ی فرهنگ گیلان واقع شده است. محله‌ی ساغریسازان یکی از قدیمی‌ترین محلات رشت است که در هر گوشه‌اش،  بنایی تاریخی، چشم‌ها را نوازش می‌دهد. مسیر رسیدن به خانه‌ی نصرت اعظم، حس و حال حضور در کوچه‌های قدیمی رشت در سال‌های دور را تداعی می‌کند.

تاریخچه‌ی خانه‌ی نصرت اعظم

خانه‌ی نصرت اعظم سمیعی در سال ۱۲۷۶ خورشیدی در دوره‌ی قاجار ساخته شده است. خاندان سمیعی‌ها یکی از سرشناس‌ترین خانواده‌های شهر رشت هستند که به نوعی هویت تاریخی و فرهنگی این شهر  به شمار می‌روند. خاندان سمیعی‌ها، دارای املاک فراوانی در رشت و محله‌ی ساغریسازان هستند و خانه‌ی نصرت اعظم سمیعی نیز یکی از آن‌هاست که از گذشته به یادگار مانده است.

این عمارت که زادگاه پروفسور مجید سمیعی است، سال‌ها به عنوان مدرسه و مدتی هم به عنوان مجتمع رفاهی فرهنگیان فعال بود،  ولی از ۱۵سال پیش تا حالا بدون استفاده مانده است. حال خانه‌ا‌ی که  چهره‌ی جهانی و جراح پرآوازه‌ی مغز و اعصاب در آن متولد شده، قرار است به همت یکی از فعالان سازمان‌های مردم‌نهاد مرمت و به عنوان خانه‌ی هنرمندان صنایع دستی گیلان تغییر کاربری دهد.

اداره‌ی کل میراث فرهنگی گیلان  این بنا را در اسفند ماه ۱۳۸۶ و به شماره ۱۲۷۶ به نام ساختمان آموزش و پرورش در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رساند.

محوطه‌‌ی خارجی خانه‌

به محض ورود از در این خانه، با حیاطی بزرگ روبرو می‌شویم. حیاط خانه با درختان و گیاهانی که به صورت نامنظم رشد کرده‌اند، چون تصویری از فیلمی قدیمی خودنمایی می‌کند. معمولا خانه‌های عصر قاجار سه حیاط تو درتو با درهای فراوان دارند. اما خانه قدیری تنها یک در ورودی به سمت کوچه دارد.

چاه قدیمی در میانه‌ی حیاط وسیع خانه، یادآور سبک زندگی مردم در سال‌های دور و دراز دارد. دیوارهای طاقی حیاط با آجر قدیمی سرخ‌رنگ که از لابه لای بعضی از آن‌ها گیاهی روییده است، حس و حال عجیبی دارد. در مقابل آن حیاط پهناور قدیمی، خانه‌ای قجری چشم ها را خیره می‌کند.

چشم‌انداز ظاهری بنای اصلی از حیاط،  با شاخصه‌های بومی گیلان،  نمای سفید و پنجره‌های چوبی قهوه‌ای تیره، اتاق‌های قرینه تالار وسط در دو طبقه و سفال‌های پخته و اصیل سقف خانه، هر کدام گوشه‌ای از تاریخ معماری این خطه را روایت می‌کند. سنگ‌های کف و کاشی‌های حوض حیاط، مملو از خزه‌های سبزی هستند که نشان از سایه‌گیر بودن بخش‌هایی از محوطه خارجی دارد.

فضای داخلی خانه‌

ساختمان اصلی خانه‌ی نصرت اعظم سمیعی دو طبقه دارد و تزئینات و برش‌های هنرمندانه‌ی چوبی در جای جای این خانه در هر دو طبقه به چشم می‌خورد. چیدمان داخلی و سبک طراحی این بنا،  زیبا بوده و در آن اصول زیبایی‌شناسی به طور کامل رعایت شده است. شرایط اقلیمی گیلان  نیز، در شکل‌گیری نمای این سازه، بی تأثیر نبوده است.

این خانه با پنجره‌های بسیاری که رو به حیاط خانه باز می‌شود، بسیار دلباز و باصفاست. در و پنجره‌های نزدیک به هم و فراوان از شاخصه‌های خانه‌های قدیمی گیلانی است که نور رو از تمام جهات به سمت خانه هدایت می‌کند.

این بنای ۱۲۳ ساله با مصالح سنگ، آجر و چوب و کفی تخته پوش از معدود بناهای دوره‌ی قاجار است که  در رشت سرپا مانده است. این بنا از استحکام خوبی برخوردار است. این خانه زمانی که در تملک اداره‌ی کل آموزش و پرورش به صورت مدرسه فعال بود، دچار تغییراتی در ساختار شد.  تخته‌پوش‌های کف طبقه‌ی نخست را برداشتند و  بخشی هم به عنوان سرویس بهداشتی و آشپزخانه اضافه کردند و روی دیوارها نیز، نقاشی هایی متناسب با فضای مدرسه کشیده شد.

برخی گروه‌های ادبی و هنری در طول ماه در این خانه جلسات خود را برگزار می‌کنند. کارگاه‌های شاهنامه‌خوانی معلمان آموزش و پرورش و همچنین کلاس‌های شعر و داستان به صورت متناوب در این مکان برگزار می‌شود. این بنای تاریخی قرار است در آینده‌ای نزدیک به خانه‌ی هنرمندان صنایع دستی گیلان تبدیل شود.

عکس‌ها از: فرزاد فخرایی