به گزارش تیترما، در این نشست عباس پناهی مولف کتاب یادشده با بیان آن‌که این کتاب عریضه‌های مردم گیلان به مجلس را از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۹ یعنی مجلس ششم تا سیزدهم شورای ملی را شامل می‌شود، گفت: اسناد یادشده عریضه‌های لایه‌های زیرین جامعه است که تحت فشارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خوانین، مأموران دولتی و دیگر گروه‌های سیاسی و اجتماعی قرار داشتند و از آن‌جایی که هیچ‌گونه نهاد قانونی در ایالت گیلان فریاد‌رس آنان نبود‌ه است، لذا شکوائیه‌های خود را با مشکلات فراوان خطاب به مجلس شورای ملی می‌نگاشتند. وی با اشاره به این که اسناد و نوشته‌های یادشده نمونه‌ی تاریخ تود‌ه‌ها در این د‌وره به‌شمار می‌رود، افزود: در این اسناد و عریضه‌ها، نکات ارزشمند مرد‌م‌شناسی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی گیلان را در سال‌های آغازین شکل‌گیری سلطنت رضاشاه به تفکیک شهرهای گیلان نشان می‌دهد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده‌ی گیلانشناسی گفت: آگاهی‌های تاریخی درباره‌ی گیلان عصر پهلوی اول بسیار محدود است و علت آن، شرایط خاص گیلان در نخستین سال‌های حکومت رضاخان بود. زیرا «جنبش جنگل» به رهبری میرزا کوچک خان سرکوب شده و علاوه بر نابود شدن اسناد این جنبش توسط حاکمان محلی و یا صاحبان اسناد در اثر فشارهای حکومتی، تا مدت‌ها ویرانی اقتصادی و اجتماعی و سیاسی پس از این واقعه پابرجا بود.
نویسنده‌ی کتاب «اسناد و عریضه‌های مردم گیلان در مجلس شورای ملی» با بیان آن‌که اسناد حاضر از میان انبوه اسناد و عریضه های مرکز اسناد و آرشیو مجلس شورای اسلامی، بازخوانی شده، گفت: برای تنظیم این مجموعه از میان بیش از پنج‌هزار سند، بر اساس اهمیت موضوع هزار برگ گزینش شده است. وی در ادامه تاکید کرد: یکی از مشکلات بازخوانی اسناد حاضر، وفور اعلام جغرافیایی، نام اشخاص در سندهای مورد مطالعه است، زیرا برخی از روستاها و اعلام در گذر زمان دستخوش دگرگونی شده و دسترسی و اگاهی درباره‌ی آنها مشکل بود، از این رو در فرایند تصحیح اشکلاتی رخ می‌داد. با وجود این تلاش شد تا با کم‌ترین لغزش در بازخوانی اسناد، کتاب حاضر تنظیم شود.
در ادامه مجید یوسفی، منتقد و سخنران این نشست با اشاره به این که رویکرد این کتاب، نگاه به توده‌های مردمی است، این کتاب را با توجه به اسناد فراوانش در بخش‌های مختلف کار بزرگ و ارزشمندی دانست و گفت: از نکات مثبت این کتاب می‌توان به بازه‌ی زمانی اسناد آن اشاره کرد، چرا که در حوزه‌ی پهلوی اول کتاب و منابع مشخصی نداریم و این کتاب با وجود عریضه‌ها و اسنادش می‌تواند کمک شایانی در راستی‌آزمایی بسیاری از مسائل باشد.
این منتقد در ادامه با بیان آن‌که یکی از اشکالات اساسی کتاب، نداشتن مسئله است، گفت: این کتاب فاقد چهارچوب فکری است و خواننده نمی‌داند نویسنده در این کتاب دنبال چه مسئله‌ای بوده است؟
یوسفی همچنین به جای خالی مقدمه‌ای مفصل، در شروع این کتاب اشاره نموده و افزود: با وجود اسناد بی‌شماری که در این کتاب آمده است، وجود یک مقدمه یا مقاله‌ی کامل که این مقطع زمانی را برای مخاطبان بازشناسی کند، ضروری به نظر می‌رسید. وی در ادامه ضمن اشاره به وجود اسناد و عریضه‌های بسیار مهم در این کتاب گفت: ابتدا و انتهای برخی از این نامه‌ها نامشخص است، جدا از جمع‌آوری این عریضه‌ها که کاری باارزش است، لازم به نظر می‌رسید که چندین موضوع نیز به صورت میدانی بیشتر واکاوی می‌شد.
یوسفی ضمن نام بردن از برخی شخصیت‌های شاخص در این کتاب چون قاسم اُف، ابراهیم مرادی (اولین سینماگر ایرانی) و مانند آن تاکید کرد: در این کتاب از برخی افراد مهم و تاثیرگذار که نامه‌های بسیاری به مجلس نگاشته‌اند، بارها نام برده شده است. در حالی‌که نویسنده به آنها یا اصلا نپرداخته و یا در حد پاورقی کوتاهی قناعت نموده است. بهتر آن بود که به افراد مهم و تاثیرگذار جهت آشنایی مخاطبان در این کتاب مفصل‌تر پرداخته می‌شد.
یوسفی در ادامه به دیگر ویژگی‌های این کتاب، محتوا و اسناد مهم و ارزشمند آن پرداخته و در انتها گفت: این کتاب با اسناد و عریضه‌های بسیارش، بخشی از معمای پهلوی اول را رمزگشایی نمود.
در ادامه‌ی این نشست، پژوهشگران و مدعوین، پرسش‌ها و مطالب مرتبط به موضوع جلسه را مطرح نمودند. رضا نوزاد پژوهشگر گیلان‌پژوه با بیان آن‌که این دست کتاب‌ها به دلیل اینکه حاوی اسناد هستند، نباید طرح مسئله کنند، گفت: این کتاب‌ها با اسناد و عریضه‌هایی که در خود دارند، به دیگر پژوهشگران، اجازه‌ی طرح مسئله، ورود و پژوهش بر اساس موضوعات مختلف را می‌دهند. این پژوهشگر در ادامه گفت: روزنامه‌های بسیاری از دوره‌های مختلف وجود دارند که بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ ما را در خود جای داده‌اند. باید به دنبال جمع‌آوری این نسخهها به صورت کتاب باشیم تا آنها نیز جهت مطالعه و تحقیق در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار بگیرد.
از دیگر مدعوینی که در این نشست پیرامون موضوع یادشده، صحبت کردند می‌توان به فریدون شایسته، بیگی، شجاعی، ضمیری و … اشاره نمود. گفتنی است کتاب «اسناد و عریضه‌های مردم گیلان در مجلس شورای ملی»، آخرین کتاب دکتر عباس پناهی، عضو هیأت علمی پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان بوده که در سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات فرهنگ ایلیا روانه بازار نشر شده است.
خبرنگار و عکاس: الهام کیانپور
