سایه اقتصادی نیا
به حکم دستور خط فرهنگستان و فرهنگ املایی خط فارسی، تکواژهای تر و ترین به کلمۀ قبل از خود نمی‌چسبند، مگر در چند کلمۀ پربسامد از جمله بهتر و کهتر و مهتر و بیشتر و کمتر. طبق این قاعده، تقریباً نباید جای تردید باقی بماند که کلمۀ «پیشتر» هم به همین صورت نوشته می‌شود؛ اما گاه می‌بینیم که بر سر نوشتن این کلمه به صورت «پیشتر» یا «پیشتر» تردید یا دودستگی وجود دارد. این تردید یا دودستگی هیچ مبنای منطقی ندارد؛ هرچند می‌توان دلایلش را حدس زد:
یک دلیل آن شباهت ظاهری این واژه با «بیشتر» است. «پیشتر» و «بیشتر» فقط دو تا نقطه با هم فرق دارند و از این روست که چشم و ذهن عادت‌ساز ما تمایل دارد «پیشتر» را هم به‌صورت «بیشتر» ببیند و بنویسد و بخواند.
دلیل دیگر آن است که ما تصمیم گرفته‌ایم، به تبع «بیشتر»، «کمتر» را هم به صورت سرهم بنویسیم. منطقاً باید کمتر را به صورت کمتر می‌نوشتیم، اما چون دو کلمۀ بیشتر و کمتر در متون زیاد با هم به کار رفته‌اند و بسامد تکرار آنها به‌صورت جفت بالاست و صورت «بیشتر» بر «بیشتر» مرجح است، پس «کمتر» را هم بر «کمتر» مرجح می‌گیریم. اما این قاعده در مورد «پیشتر» صدق نمی‌کند، چون فارسی‌زبانان متضاد آن، یعنی «پس‌تر» را چندان به کار نمی‌برند. از آنجا که «پس‌تر» نداریم، «پیشتر» را در مقابل و در تضاد با عنصر معنادار دیگری ندیده و نشناخته‌ایم و لذا مغز ما با «پیشتر» خوگر نشده است.
به‌هرحال، تردید بر سر جدانویسی «تر» از «پیش» روا نیست و طبق قاعدۀ کلی مصوب فرهنگستان، صورت «پیشتر» مرجح است.
- نویسنده : سایه اقتصادی نیا
- منبع خبر : کانال نویسنده
