رضا غبیشاوی

دیروز یکشنبه در تمرین نظامی نیروی دریایی ارتش ایران و در شلیک اشتباهی موشک به کشتی خودی، یک ناوچه، مورد هدف قرار گرفت و تعدادی جان باختند.

از زمان حادثه در یکشنبه تا صبح امروز دوشنبه، مسوولان هیچ اطلاع رسانی رسمی نداشتند.

با این حال، از نخستین دقایق بامداد امروز دوشنبه (بعد از ساعت ۱۲ شب) خبرهای غیررسمی در شبکه های اجتماعی و از سوی افراد مختلف دست به دست شد که اکثر آنها خبرنگار یا فعالان مجازی بودند.

سوال: چرا مقامات رسمی در ارتش یا دیگر نهادهای مربوطه، دیروز یکشنبه و به محض وقوع این اتفاق تا بامداد دوشنبه هیچ خبری منتشر نکردند و اطلاع رسانی نداشتند؟

چرا با این اقدام نادرست و غیرحرفه ای، راه را برای اطلاع رسانی غیررسمی، گمانه زنی ها و خلط خبرهای نادرست /درست و واقعی / جعلی باز کردند؟

چرا با تاخیر زیاد، فرصت طلایی اطلاع رسانی را از دست دادند؟

البته مخاطبان، خبرنگار و رسانه از انتشار اطلاعات غیررسمی به هنگام نبود یا ناکافی بودن اطلاعات رسمی استقبال می کنند اما دستگاه های مسوول، زمان طلایی اطلاع رسانی را از دست می دهند و مخاطبان را از خود دور می کنند.

شاید گفته شود اطلاعات اولیه محدود و اندک بوده و مسوولان می خواستند پس از تکمیل اطلاعات، سپس اطلاع رسانی کنند. این استدلال عذر بدتر از گناه است زیرا در نخستین دقایق بعد از حادثه، می شد در اطلاعیه رسمی صرفا از وقوع یک اتفاق خبر داد و اعلام جزئیات را به مرحله بعدی واگذار کرد.

به  نظر می رسد مسوولان همچنان با تفکرات قدیمی، فکر می کنند اگر خبر منفی را منتشر نکنند و درباره حادثه ای اطلاع رسانی نداشته باشند هیچ کس متوجه آن نمی شود اما ایران مدت هاست از این مرحله عبور کرده است.

یا شما زودتر از همه اطلاع رسانی صحیح و دقیق می کنید و جریان خبری را در دست می گیرید یا با سکوت و تاخیر خود، اجازه می دهید دیگران (رسانه ها، شبکه های اجتماعی، فعالان مجازی) با استفاده از منابع غیررسمی و فیلم و عکس های شهروند- خبرنگاران اطلاع رسانی کنند. انتخاب با شماست.

خبر منفی نسبت به خبر مثبت، جذابیت و اهمیت بیشتری برای مخاطبان دارد چه مسوولان این موضوع را قبول داشته باشند یا نداشته باشند. نمی توان جلوی انتشار خبر را گرفت. این یک اصل است و چاره ای جز پذیرش آن نیست.

موضوع دیگر، انتشار اطلاعیه نیروی دریایی ارتش در ساعت های اولیه صبح روز دوشنبه است که بروز “حادثه” برای یک کشتی نظامی خود در دریای عمان را تایید کرد. اطلاعیه حداقلی و گنگ بدون هیچ گونه اطلاع رسانی کافی برای اقناع مخاطب.

انتشار این اطلاعیه دیرهنگام و ناقص نیز اقدام اشتباه دیگری بود که اشتباه نخست (سکوت و تاخیر در اطلاع رسانی) را ادامه داد چرا که با خودداری از اعلام جزئیات، به دامنه ابهامات افزود.

به نظر می رسد مسوولان همچنان به اشتباهات قبلی در زمینه اطلاع رسانی پی نبرده؛ به این رویه اشتباه ادامه می دهند و نتایج اشتباه آن را نیز نادیده می گیرند یا توجهی نمی کنند.

همچنین می توان به این نکته نیز اشاره کرد که نیروهای ارتش و از جمله نیروی دریایی، هیچ صفحه ای در شبکه های اجتماعی ندارند. اگر صفحاتی داشتند می توانستند از این طریق به صورت لحظه ای و فوری، اطلاع رسانی کنند و این به سود این نیروها بود.

علاوه بر این، انتشار آمار این حادثه نیز محل نقد است.

آخرین ساعات یکشنبه شب و اوایل بامداد دوشنبه، در خبرهای غیررسمی، آمار شهدای حادثه، رقمی بین ۱۵ تا ۲۰ اعلام می شد. صبح دوشنبه، نهادهای رسمی آمار حادثه دیدگان را یک شهید و ۱۵ زخمی اعلام کردند.

این آمار در ظهر دوشنبه به ۱۹ شهید و ۱۵ زخمی تغییر کرد. به نظر می رسد شیوه آماردهی دستگاه های رسمی نیازمند تجدیدنظر جدی است.